حقیقت عبادت از دیدگاه مذاهب کلامی با تأکید بر نقد وهابیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌پژوه کارشناسی ارشد مرکز تخصصی مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی، مشهد، ایران.

2 دانش‌پژوه سطح چهار رشته کلام مقارن مرکز تخصصی مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی مشهد.

3 استادیار دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران، ایران.

چکیده

مفهوم «عبادت» یکی از مفاهیم بحث‌برانگیز میان وهابیت و مذاهب اسلامی است که اعتراض مذاهب را به دنبال داشته است. وهابیان با مطرح‌کردن تعریفی بسیط از عبادت، آن را به خضوع، خشوع و محبت تعریف کرده‌اند و عبادت بر اساس این تعریف را یکی از مبانی‌شان در توحید و شرک قرار داده‌اند. از این‌رو مصادیقی مانند استغاثه، استشفاع، نذر و ذبح لغیرالله و ... را شرک دانسته و انجام‌دهنده‌اش را مشرک خوانده‌اند. عالمان و اندیشمندان مذاهب اسلامی امامیه، اشاعره و ماتریدیه، در بیان تعاریفی که برای عبادت گفته‌اند، با تعریف وهابیت مخالفت کرده‌اند. عالمان اسلام گفته‌اند عبادت، ترکیبی از خضوع و خشوع، همراه با اعتقاد به ربوبیت، الوهیت، خالقیت، رازقیت و دیگر صفاتی از این دست برای معبود است. تعریف وهابیان از عبادت، اشکالات متعددی دارد که از جملهٔ آنها آوردن قید بی‌پایهٔ «نهایت محبت» در تعریف عبادت، و جامع و مانع‌نبودن تعریف آنها است. بر اساس تعریف وهابی‌ها، بسیاری از عبادات از تحت این تعریف خارج می‌شوند و بسیاری از اعمال غیرعبادی، ذیل عنوان «عبادت» قرار می‌گیرند.

کلیدواژه‌ها